Điều đó không khó biết. Làm sao bạn biết khi nào bạn đau đầu và làm sao bạn biết khi nào bạn không đau đầu? Nó đơn giản rõ ràng. Khi bạn trưởng thành trong tách rời bạn sẽ trở nên mạnh khoẻ hơn, hạnh phúc hơn; cuộc sống của bạn sẽ trở thành cuộc sống của vui vẻ. Đó là tiêu chí cho mọi thứ là tốt. Vui vẻ là tiêu chí. Nếu bạn đang trưởng thành trong vui vẻ, bạn đang trưởng thành, và bạn đang hướng về nhà.
Với dửng dưng không có khả năng vui vẻ có thể phát triển được. Thực ra, nếu bạn có bất kì vui vẻ nào, dửng dưng sẽ biến mất.
Hạnh phúc là mạnh khoẻ, và, với tôi, tôn giáo về căn bản là khoái lạc. Chủ nghĩa khoái lạc là chính bản chất của tôn giáo. Là hạnh phúc là tất cả.

Cho nên nhớ, nếu mọi thứ đang đi đúng, và bạn đang đi theo hướng đúng, từng khoảnh khắc sẽ đem lại nhiều vui vẻ hơn -- dường như bạn đang đi hướng tới khu vườn đẹp. Bạn càng tới gần hơn, không khí sẽ tươi tắn hơn, mát mẻ hơn, nhiều hương thơm hơn. Điều đó sẽ là chỉ báo rằng bạn đang đi theo hướng đúng. Nếu không khí trở nên ít tươi tắn hơn, ít mát mẻ hơn, ít hương thơm hơn, thế thì bạn đang đi theo hướng đối lập.

Sự tồn tại được làm từ vui vẻ. Đó là chính chất liệu của nó. Vui vẻ là chất liệu mà sự tồn tại được tạo ra. Cho nên bất kì khi nào bạn đi hướng tới việc trở thành có tính tồn tại nhiều hơn, bạn sẽ trở nên ngày càng đầy vui vẻ, vui mừng, chẳng bởi lí do nào cả. Nếu bạn đang đi vào tách rời, yêu sẽ tăng trưởng, vui sẽ tăng trưởng, chỉ gắn bó sẽ rơi rụng đi -- vì gắn bó mang tới khổ, vì gắn bó mang tới lệ thuộc, vì gắn bó phá huỷ tự do của bạn. Nhưng nếu bạn đang trở nên dửng dưng.... Dửng dưng là đồng tiền giả, nó có vẻ giống tách rời, nhưng nó chỉ có vẻ giống tách rời thôi. Không cái gì sẽ phát triển trong nó. Bạn sẽ đơn giản co lại và chết.

Cho nên đi và nhìn: có nhiều sư thế trên thế giới -- Cơ đốc giáo, Hindu, Jaina, Phật tử -- quan sát họ. Họ không cho cảm giác rạng ngời, họ không có hào quang của hương thơm, họ không có vẻ sống động hơn bạn; thực ra, họ có vẻ kém sống động hơn, bị què quặt, bị tê liệt. Tất nhiên bị kiểm soát, nhưng không theo kỉ luật bên trong, sâu hơn; bị kiểm soát nhưng không có ý thức; tuân theo lương tâm nào đó mà xã hội đã trao cho họ nhưng chưa nhận biết, chưa tự to, chưa là cá nhân. Họ sống dường như họ đã trong mồ, chỉ đợi chết. Cuộc sống của họ trở nên rầu rĩ, đơn điệu, buồn tẻ -- nó là một loại thất vọng.

Cảnh giác. Bất kì khi nào cái gì đó đi sai đều có những chỉ dẫn trong hiện hữu của bạn. Buồn là chỉ dẫn, chán nản là chỉ dẫn; vui vẻ, mở hội cũng là chỉ dẫn. Nhiều bài ca hơn sẽ xảy ra cho bạn nếu bạn đang đi hướng tới tách rời. Bạn sẽ nhảy múa nhiều hơn và bạn sẽ trở nên đáng yêu hơn. Nhớ, yêu không phải là gắn bó, yêu không biết tới gắn bó, và cái biết tới gắn bó không phải là yêu. Cái có tính sở hữu, chi phối, níu bám, sợ, tham -- nó có thể là cả nghìn lẻ một thứ, nhưng nó không phải là yêu. Nhân danh yêu các thứ khác diễu hành qua, nhân danh yêu các thứ khác đang ẩn kín đằng sau, nhưng trên bình chứa cái nhãn 'yêu' được dán vào. Bên trong bạn sẽ thấy nhiều kiểu các thứ nhưng không là yêu chút nào.

Quan sát. Nếu bạn bị gắn bó với một người, bạn có trong yêu không? Hay bạn sợ sự một mình của bạn, cho nên bạn bám víu? Vì bạn không thể một mình được, bạn dùng người này để cho không bị ở một mình. Thế thì bạn sợ. Nếu người này chết hay đi đâu đó khác hay rơi vào yêu với ai đó khác thế thì bạn sẽ giết người này và bạn sẽ nói, 'Tôi đã bị gắn bó nhiều thế.' Hay bạn có thể giết bản thân bạn và bạn sẽ nói, 'Tôi đã bị gắn bó nhiều tới mức tôi không thể sống được nếu thiếu cô ấy hay thiếu anh ấy.' Điều đó cực kì ngu xuẩn. Nó không phải là yêu, nó là cái gì đó khác. Bạn sợ sự một mình của bạn, bạn không có năng lực ở với bản thân bạn, bạn cần ai đó để làm sao lãng bạn. Và bạn muốn sở hữu người khác, bạn muốn dùng người khác như phương tiện cho mục đích riêng của bạn. Dùng người khác như phương tiện là bạo hành.
Immanuel Kant đã làm điều đó thành một trong những điều nền tảng của ông ấy về cuộc sống đạo đức. Nó là vậy. Ông ấy thường nói rằng đối xử với một người như phương tiện là hành động vô đạo đức lớn nhất có đó. Nó là vậy. Vì khi bạn đối xử với người khác như phương tiện -- vì sự hài lòng của bạn, vì ham muốn dục của bạn, vì sợ của bạn, hay vì cái gì đó khác -- khi bạn dùng người khác như phương tiện, bạn đang thu người khác thành đồ vật, bạn đang phá huỷ tự do của người đó, bạn đang giết linh hồn của người đó.

Linh hồn có thể trưởng thành chỉ trong tự do. Yêu cho tự do. Và khi bạn cho tự do, bạn là tự do, đó là điều tách rời là gì. Nếu bạn ép buộc lệ thuộc lên người khác, bạn sẽ trong tù túng theo cách riêng của bạn. Nếu bạn trói buộc người khác, người khác sẽ trói buộc bạn; nếu bạn xác định người khác, người khác sẽ xác định bạn; nếu bạn cố sở hữu người khác, người khác sẽ sở hữu bạn. Đó là cách các đôi liên tục đánh nhau để chi phối cả đời họ: đàn ông theo cách riêng của anh ta, đàn bà theo cách riêng của cô ta. Cả hai vật lộn. Đó là việc chì chiết và đánh nhau liên tục. Và đàn ông nghĩ rằng theo cách nào đó anh ta kiểm soát đàn bà và đàn bà nghĩ rằng theo cách nào đó cô ấy kiểm soát đàn ông. Kiểm soát không phải là yêu.

Đừng bao giờ đối xử với bất kì người nào như phương tiện. Đối xử với mọi người như mục đích lên bản thân người đó -- thế thì bạn là người tôn giáo. Thế thì bạn không níu bám, thế thì bạn không bị gắn bó. Bạn yêu nhưng yêu của bạn cho tự do -- và, khi bạn cho người khác tự do, bạn tự do. Chỉ trong tự do linh hồn của